تاریخ پیدایش قهوه
اگر چه افسانه های زیادی درباره قهوه وجود دارد، هیچ کس دقیقا نمی داند قهوه در کجا و چه زمانی کشف شد.
قهوه‌ای که امروزه در سراسر جهان کشت میشود، میراث جنگل‌های قهوه فلات اتیوپی در قرن‌های گذشته است. در افسانه‌های اتیوپی آمده است چوپانی به نام «کَلدی» که بز‌های خود را برای چرا به این جنگل‌ها برده بود، برای اولین بار پی به نیروی پنهان این گیاه محبوب برد.
کلدی متوجه شد بزهایش پس از آن که از میوه گیلاسی شکل درختی خاص تغذیه می‌کنند، بسیار قبراق‌تر می‌شوند و شب هنگام میل به خواب ندارند.
کلدی یافته‌های خود را به گوش راهب اعظم صومعه محلی میرساند. راهب اعظم نیز با این گیلاس‌ها نوشیدنی‌ای درست می‌کنند ومتوجه می‌شوند که پس از صرف این نوشیدنی، به هنگام نیایش‌های طولانی شبانه به هیچ‌وجه احساس خواب آلودگی نمی‌کند راهب اعظم این موضوع را با دیگر راهبان در میان گذشت و نیروی پنهان این گیلاس کم کم بر همگان عیان شد.
به مرور آوازه قهوه به شبه جزیره عربستان رسید و این آغاز سفر پر ماجرای این گیلاس شگفت‌انگیز به سرتاسر جهان شد.
قهوه در شبه جزیره عربستان
کشت و تجارت قهوه از عربستان آغاز شد. در قرن پانزدهم میلادی قهوه در سرزمین یمنِ عربستان کشت می‌شد و در کم تر از صد سال صیت آن به ایران، مصر، سوریه و ترکیه هم رسید.
مردم از قهوه نه تنها در خانه، بلکه در ماکن‌هایی عمومی به نام قهوه‌خانه نیز لذت می‌برند. قهوه‌خانه‌ها نیز ابتدا در کشور‌های شرقی پدید آمدند. محبوبیت قهوه‌خانه‌ها به مرور فزونی پیدا کرد و به نوعی به کانون تمامی فعالیت‌های اجتماعی شد.
مردم در همه حال قهوه می‌نوشیدند، از هنگام بحث‌های جدی گرفته تا هنگام بازی شطرنج و گوش دادن به موسیقی و تماشای تئاتر و تبادل اخبار جامعه قهوه‌خانه‌ها آن‌قدر به سرعت فراگیر و مکانی برای کسب آگاهی شدند که گاه «مکتب عقلا» نام می‌گرفتند.
با افزایش شمار زائران به مکه، شهرت نیکو شراب عربی به گوش جهانیان نیز رسید.
قهوه در ایران
دکتر علی بلوکباشی در مصاحبه‌ای درباره چگونگی شکل‌گیری قهوه‌خانه‌ها در ایران گفت که قهوه‌ها در ایران گفت که قهوه‌خانه یکی از نهاد‌های سنتی بود که نیاز مردم آن را در جامعه پدید آورد. به گفته او پیش از این که قهوه‌خانه به صورت یک نهاد عمومی و اجتماعی در جامعه پدید آید، در دربار صفوی و قاجار بیوتی به نام آبدارخانه و قهوه‌خانه وجود داشتند که در آن‌ها انواع شربت‌ها و عرقی‌جات و نوشیدنی‌ها را تهیه می‌کردند و به درباریان و میهمانان داخلی و خارجی عرضه می‌کردند. یکی از نوشیدنی‌های آیدارخانه‌های دربار قهوه بود. در آغاز، قهوه پزی و قهوه‌نوشی در ایران عمومیت نداشت و مخصوص درباریان و رجال مملکتی بود. پادشاهان صفوی و قاجاری قهوه‌چی قهوه‌چی‌باشی داشتند که از منصب‌های دربرای به شمار می‌رفتند. کم کم قهوه‌خانه به محیط بیرون از دربار و خانواده‌های اشرافی و اعیانی راه یافت و قهوه‌نوشی در جامعه و میان مردم شکل گسترده تر یافت.
در ایران قهوه خانه به صورت مردمی و عمومی‌اش در دوره صفوی شکل گرفت. برخی از سیاحت‌گران اروپایی که در این دوره به ایران آمده بودند، در سفرنامه‌های خود از قهوه‌خانه و چایخانه صحبت کرده اند. اولئاریوس، سیاح آلمانی که در 1047 قمری مطابق 1637 میلادی به ایران سفر کرده بود از چایخانه ختایی و قهوه‌خانه صحبت می‌کند. در اولی چای از نوع چای وارداتی از چین و در دومی قهوه می‌پختند و به مشتریان می‌دادند. قبل از اینکه قهوه‌خانه و چایخانه به عنوان یک مکان عمومی در محیط بیرون از خانه و در بازار و کوی و برزن شکل بگیرد و مردان خانواده را از هر گروه، لایه و قشر به خود جذب کند، مردان ما در جامعه کشاورزی و کارگری آن زمان، جایی برای جمع شدن نداشتند. مردم حرفه‌های مختلف از تاجر و بازرگان گرفته تا صنعتگر و پیشه ور و کارگر معمولا در خانه‌های یکدیگر یا بزرگ و نقیب صنف جمع می‌شدند. با شکل گرفتن قهوه‌خانه، این نهاد توانست محفل مناسبی برای جمع شدن افراد هر صنف جامعه بشود. اولین قهوه‌خانه‌های ایران در شهر قزوین و در زمان شاه تهماسب پدید آمد و در اصفهان زمان شاه عباس توسعه یافت. نخستین قهوه‌خانه‌ها در اصفهان بیشتر در ضلع شمالی میدان نقش جهان، در سردر و بازار قیصریه و زیر طاق‌نماهای آن بود.
قهوه در اروپا
مسافران اروپایی که به خاور نزدیک سفر می‌کردند، به هنگام بازگشت به وطن داستان نوشیدنی تیره رنگ و غیر معمولی به نام قهوه را نیز با خود می‌بردند. در قرن هفدهم میلادی قهوه راه خود را در اروپا گشوده بود و در سراسر این قاره به محبوبیتی هم رسیده بود.
در اروپا علی رغم آن که بسیار مجذوب این نوشیدنی شدند، بسیاری به آن به دیده تردید می‌نگریستند و حتی از آن می‌ترسیدند. حتی عده ای پا را تا آنجا فراتر بردند که نام آن را «خلق تلخ شیطان» گذاشتند و مدعی شدند که این نوشیدنی از سوی شیطان آفریده شده است. از این رو، در سال 1615 که قهوه به ونیز رسید، روحانیون محلی ونیز آن را ممنوع کردند. مناقشات به حدی بالا گرفت که از پاپ کلمنت هشتم درخواست کردند به این موضوع ورود کند. پاپ کلمنت هشتم تصمیم گرفت تا پیش از تصمیم‌گیری درباره چنین موصوع حساسی، خود شخصا مزه آن را امتحان کند، نتیجه مثبت بود. از نظر پاپ مزه این نوشیدنی آن‌قدر دل‌چسب بود که به آن تأییدیه مخصوص پاپ را داد.
علی رغم مناشقات مذهبی زیادی که پیرامون پدیده قهوه در اروپا رخ داد. قهوه‌خانه‌ها در کشور‌های انگلستان، ااسترالیا، فرانسه، آلمان و هلند نیز همانند برخی کشور‌های شرقی خیلی زود تبدیل به مراکز فعالیت‌های اجتماعی و ارتباطی شدند. برخی از این قهوه‌خانه‌ها در انگلستان که بسیار هم مورد توجه بودند، به نام دانشگاه‌های پنی شناخته می‌شوند، چون با پرداخت تنها یک پنی افراد می‌توانستند فنجان قهوه‌ای بنوشند و درگیر بحث‌های مفیدی شوند که در آنجا پیش می‌آمد.
به تدریج قهوه جایگزین نوشیدنی‌های رایج آن زمان مانند شراب و آبجو شد. قهوه‌نوش‌ها برعکس کسانی که نوشیدنی‌های الکلی می‌خورند، روزشان را هوشیار و پرانرژی می‌کردند، بالطبع این هوشیاری روی کیفیت کارشان هم تاثیری مثبت می‌گذاشت.شاید دلیل آن‌که در بسیاری از ادارات دولتی کشور‌های خارجی دستگاه‌های قهوه‌ساز یافت میشود، همین افزایش راندمان کاری باشد.
در اواسط قرن 17 میلادی بیش از 300 قهوه‌خانه در لندن مشغول به کار بودند. عموم این قهوه‌خانه‌ها پاتوق علاقه‌مندانی از اقشار تاجران، باربران، کارگزاران و هنرمندان بود. تجارت‌های بی‌شماری از دل این قهوه‌خانه‌ها بیرون آمدند، که از آن جمله می‌توان به شرکت باربری لویدز اشاره کرد که ایده آن در قهوه‌خانه ادوارد لوید متولد شد.
قهوه در آمریکا
در اواسط قرن هفدهم قهوه به نیوآمستردام آمریکا رسید که بعد‌ها توسط بریتانیایی‌ها نیویورک نام گفت. با وجود رشد روز افزون قهوه‌خانه‌ها، چای هنوز جایگاه ویژه ای در میان مردم داشت. این وضع تا سال 1773 که مستعمرات بریتانیا علیه مالیات‌های سنگین چای شاه جرج سوم شورش کردند، ادامه داشت. این شورش آمریکایی‌ها که به «میهمانی چای بوستون» معروف شده بود، عادت نوشیدن آمریکایی‌ها را برای همیشه تغییر داد. مردم آمریکا که توان پرداخت مالیات‌های سنگین چای را نداشتند، شبانه به کشتی‌های انگلیسی حاوی چای حمله کردند و همه بار آن‌ها را به دریا ریختند.
توماس جفرسون، سومین رئیس جمهور آمریکا، پس از این رویداد گفت: « قهوه نوشیدنی مورد علاقه جهان متمدن است.»
کشت قهوه در دیگر نقاط جهان
با افزایش تقاضا برای قهوه، رقابت بر سر کشت این گیاه در خارج از جغرافیای عرب نیز شدت گرفت. هلندی‌ها در نیمه دوم قرن هفدهم موفق شدند تخم این گیاه را به دست بیاورند. اولین تلاش آن‌ها برای کشت این گیاه در هند به شکست انجامید، اما دومین تلاش آن‌ها جزیره جاوا در باتاوا را انتخاب کردند. این سرزمین که امروزه اندونزی نامیده میشود اولین کشت‌گاه قهوه در خارج از سرزمین اعراب بود. پس از نتیجه‌گیری آن‌ها مزارعی از درختان قهوه در جزایر سوماترا و سلب برپا کردند. این تلاش آن‌ها نیز نتیجه‌بخش بود.
منبع: کتاب «از بذر تا فنجان»
انواع دانه های قهوه و پودر های فوری قهوه را می توانید با اطمینان خاطر از بلک کافی خریداری نمایید.
